20) Kallisto ve Arkas'ın Trajedisi

Bu defa teleskopu hiç kullanmadım. Yalnızca Canon DSLR 600D fotograf makinemi ve Canon EF-S 18-55mm lensini kullandım. Büyük Ayı takımyıldızına dahil olan Büyük Kepçe’nin bir fotografını çektim (20.1.). Görüntü kalitesini güzelleştirmek için fotografın üzerinde Paint.Net programı ile ufak değişiklikler yaptım. Fotografta Büyük Ayı'nın bir parçası olan Büyük Kepçe görülüyor.

20.1. Büyük Kepçe'nin fotografı.

Daha önce kutup yıldızı ve büyük kepçenin tarihteki yeri üzerine bir yazı yazmıştım. Bu ilgi çekici takımyıldız üzerine hemen her kültürde başka hikayeler de bulunmakta. Takımyıldızların isimleri ve içerdikleri hikayeler hakkında daha fazla bilgi edinmek için Mustafa Pultar’ın Yıldız Adları Sözlüğü kitabını satın aldım. Artık gökyüzüne bakarken bu kitaptaki bilgilerden de faydalanıyorum. Bu kitaptan öğrendiğime göre Büyük Kepçe Yunan mitolojisinde de özel bir yere sahipmiş. Bu mit üzerinde daha fazla bilgi edinmek için Azra Erhat’ın Mitoloji Sözlüğü kitabından faydalandım.

20.2. François Boucher'in betimlediği Artemis.

 

Yunan mitolojisine göre ayılar ülkesi Arkadya’nın kralı Lykaon’un Kallisto adında güzel bir kızı varmış. Kallisto yalnızca Artemis’e ait bir periymiş ve yalnızca onunla beraber olurmuş (20.2.). Zeus bu sebeple Artemis’in kılığına girmiş ve Kallisto ile beraber olmuş. Bu beraberlikten Arkas adında bir de çocukları olmuş. Bunu öğrenen Zeus’un kıskanç karısı Hera, Kallisto’yu bir ayıya dönüştürmüş. Hera’nın öfkesinden çekinen Zeus, Arkas’ı da cezalandırmasın diye onu Arkadya’ya saklamış. İleride bir gün Arkadya’nın kralı olan Arkas, ormanda ava çıkmış. Hera tarafından uzun zaman önce ayıya dönüştürülmüş olan annesi onu görünce onu kucaklamak üzere heyecanla ona doğru koşmuş. Ayının annesi olduğunu bilmeyen Arkas, ondan kaçarken Zeus’un tapınağına girmiş ve onu kovalayan ayıyı orada bir ok ile öldürmüş. Fakat bu tapınağa girmenin cezası kesin olarak ölümmüş. Bunu öğrenen Zeus anne ve oğla çok acımış ve onları gök kubbeye yerleştirmiş. Zeus’un bu iyiliğini duyan Hera gene öfkeye kapılmış ve bir titan olan Tethys’den onların asla su içememelerini istemiş. Tethys de onları gök kubbenin tepesine, Kuzey Yıldız'ının yakınına yerleştirmiş [1,2].

20.3. Gökyüzünde Arkas ve Kallisto.

 

Bu mit belki de Yunanistan’da bulunan Arkadya bölgesinin kutsal gök kubbeyi süsleyen Büyük Kepçe kadar güzel ve özel olduğunu anlatıyordur. Mitte ilgimi çeken bir diğer detay da Arkas’ın annesi Kallisto’yu bir ok ile vurması. Bizler de bugün Büyük Ayı’dan çektiğimiz hayali bir ok ile Küçük Ayı’yı, yani Kuzey Yıldızı’nı buluyoruz (20.3.). Hikayenin bizlere aktardığını düşündüğüm bir diğer bilgi de mitler çağında dünyanın yuvarlak olduğunun bilinmemesidir. Hikaye, Büyük Ayı’nın asla denize batamayacağını söyler. Oysa bu yalnızca kuzey yarımkürede geçerli bir durumdur. Ayrıca günümüzde eklipsin eğiminin Mitler Çağı'na göre farklı olması sebebiyle Kallisto Atina ve Roma'dan ayağını suya sokabilmektedir.

Büyük Kepçe ayrıca yedi yıldıza sahip olması sebebiyle Yediger Yılduz, Yedigir, Yedi Uyuyanlar isimleri ile de anılıyormuş [2]. Yedi gökcisminin (Güneş, Ay, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn) gök kubbedeki yıldızlara aykırı hareket ettikleri hatırlanırsa insanlığın Aydınlanma Çağı’na kadar yedi sayısına ve bu takımyıldıza duyduğu ilgi anlaşılabilir.

KAYNAKÇA

[1] Erhat, A., Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.

[2] Pultar, M., Yıldız Adları Sözlüğü, İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.