24 Nisan 2014 Perşembe

42) Varoluşun Tüm Tarihi

Bundan üç sene kadar önce bir grup arkadaşımla bilim ve felsefe tarihi üzerine sohbet ederken önemli olayların tarih ve sıralarını sürekli karıştırdığımızı fark ettim. Bunun üzerine insanlık tarihinde önemli etkiye sahip olduğunu düşündüğüm olay ve kişileri sırayla yazarak bir tablo oluşturdum (Tablo 42.A). Bir başkası böyle bir tablo oluşturacak olsa eminim çok başka olaylara ve kişilere yer verebilir.
 
Her ne kadar burada yer verdiğim tarih bilgisine önceden sahipsem de bu tabloyu oluşturup incelediğimde daha önce dikkatimi çekmeyen bir takım odak olayların ve kişilerin farkına vardım. Artık, Ortadoğu'ya politik istikrar getiren Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'nın Aydınlanma Çağı için uygun sosyolojik koşulları yakalamasında önemli katkısı olduğunu düşünüyorum. Isaac Newton'un değişim (türev) kavramını ortaya koyması ile jeoloji, biyoloji, felsefe ve sosyolojide evrim kavramının ortaya çıkışı arasında bir ilişki kurabiliyorum.
 
Böyle bir tablo hazırlamak hem eğlenceli, hem de büyük resmin eksik parçalarını görebilmek için oldukça faydalı. Benim tablomu beğenmeyebilirsiniz, veya eksikleri olduğunu düşünebilirsiniz. Aslına bakarsanız siz de bir tablo yaparsanız üzerine kafa yormaktan büyük keyif alırım.

Tablo 42.A. Varoluşun Tüm Tarihinde Önemli Kişiler ve Olaylar.


Kişi
 

Tarih

Olay

-

~13.8 Milyar

Büyük Patlama ile evren oluştu ve genişlemeye başladı.

-

~4.5 Milyar

Dünya oluştu.

-

~3.5 Milyar

Dünya üzerinde hayat başladı.

-

~1.2 Milyar

Alg ve yosun benzeri bitki türleri ortaya çıktı.

-

~542 Milyon

İlk hayvan türleri ortaya çıktı.

-

MÖ ~4 Milyon

Afrika kıtasında ortaya çıkan insan, primatlarla olan ortak atasından tür olarak ayrıldı.

-

MÖ ~1 Milyon

Bir miktar insan Asya kıtasına göç etti.

-

MÖ ~500,000

Bir miktar insan Avrupa kıtasına göç etti.

-

MÖ ~200,000

Modern insan ortaya çıktı.

-

MÖ ~30,000

Neanderthal insan türünün soyu tükendi.

-

MÖ ~12,000

Bir miktar insan Amerika kıtasına göç etti.

-

MÖ ~10,000

Göbeklitepe’de ilk dini tapınak kuruldu.

-

MÖ ~8000

Modern insan tarıma başladı.

-

MÖ ~4000 - 2600

Sümer Medeniyeti.

-

MÖ ~3150 - 30

Eski Mısır Medeniyeti.

-

MÖ ~3100

Narmer Palette – Aşağı ve Yukarı Mısır Medeniyetlerinin birleşmesi.

-

MÖ ~2575 - 2150

Giza piramidinin yapılışı.

-

MÖ ~1800 - 1100

Hititler.

-

MÖ ~1500 - 400

Olmec Uygarlığı (Amerika kıtası).

Musa

MÖ ~1300

Musevilik dininin kuruluşu.

Saül, Davud, Süleyman

MÖ ~1020 - 930

Birleşik İsrail Krallığı.

-

MÖ 756 - 146

Antik Yunan Medeniyeti.

Homeros

MÖ ~750 - 700

Antik Yunan ozanı. Mitler çağının sonu sayılır.

-

MÖ 753 - 500

Roma Krallığı.

Thales

MÖ 624 - 546

İlk matematik kuramcısı. Batı felsefesinin başlangıcı.

Pisagor

MÖ 570 - 495

Bilim ile hayatı anlamaya çalışan ilk filozof ve Dünya’nın küre şeklinde olduğunu söyleyen ilk kişi.

-

MÖ 500 - 44

Roma Cumhuriyeti.

Sokrates

MÖ 469 - 399

Sokratik metodu oluşturdu ve eleştirel düşünce yöntemini geliştirdi.

Demokritos

MÖ 460 - 370

Varoluşu materyalist bir biçimde araştıran filozof.

Platon

MÖ 427 - 347

İdealar kavramını ortaya koyan filozof.

Aristoteles

MÖ 384 - 322

Ortaçağın metafizik ağırlıklı düşünce akımlarına kaynak olan filozof.

Arşimet

MÖ 287 - 212

Mekanik alanında temel hesaplar yapabilen öncü kişi.

-

MÖ ~150

Antikythera Mekanizması.

-

MÖ 300 - 48

İskenderiye Kütüphanesi.

-

MÖ 44 - MS 1453

Roma İmparatorluğu.

İsa

MÖ 5 - MS 30

Hıristiyanlık dininin kuruluşu.

Muhammed

570 - 632

İslam dininin kuruluşu.

-

1095 - 1272

Haçlı seferleri.

-

1223 - 1335

Moğol istilası.

-

1299 - 1923

Osmanlı İmparatorluğu.

Nicolaus Copernicus

1473 - 1543

Güneş merkezli evren modelini önerdi.

-

1492

Eski Dünya’nın Yeni Dünya’yı (Amerika kıtasını) keşfi.

Andreas Vesalius

1514 - 1564

Anatomi üzerine bilimsel yöntemle çalıştı.

Takiyuddin

1526 - 1585

Mekanik ve astronomi üzerine çalıştı.

Michel de Montaigne

1533 - 1592

Septisizmin (şüphecilik) akımının başlangıcı.

William Gilbert

1544 - 1603

De Magnete’yi yayınladı.

Tycho Brahe

1546 - 1601

Astronomide Aristoteles felsefesine karşıt buluşları oldu.

Galileo Galilei

1564 - 1642

Güneş merkezli sistemi ispatladı.

René Descartes

1596 - 1650

Bilimsel yaklaşımın nasıl olması gerektiğini ortaya koydu.

Isaac Newton

1643 - 1727

Değişim kavramını matematiksel olarak ifade etti. Hareketin kanunlarını ortaya koydu.

Benjamin Franklin

1706 - 1790

Elektrik üzerine deneyler yaptı.

Leonhard Euler

1707 - 1783

Geometriden cebire geçişi sağladı.

Immanuel Kant

1724 - 1804

Fenomenal ve numenal gerçekliği birbirinden ayırdı.

Luigi Galvani

1737 - 1798

Biyoelektrik üzerine ilk çalışma.

Cesare Beccaria

1738 - 1794

Modern hukukun temellerini oluşturan eserler verdi.

Joseph Fourier

1768 - 1830

Isı ve titreşim yayılımı üzerine analitik çalışma.

Friedrich Hegel

1770 - 1831

Felsefi tarihi yarattı. Diyalektik mantık sistemini kurdu. Büyük felsefi sistemlerin sonu geldi.

-

1788 - 1789

Fransız İhtilali.

-

1790 - 1860

İngiltere’de Endüstriyel Devrim yaşandı ve tüm dünyayı etkiledi.

Charles Lyell

1797 - 1875

Jeolojinin Prensipleri’ni yayınladı.

Charles Darwin

1809 - 1882

Türlerin Kökeni’ni yayınladı.

Karl Marx

1818 - 1883

Sosyal bilimleri ve sosyalist politik hareketi başlattı.

Hermann von Helmholtz

1821 - 1894

Akustik teoriyi geliştirdi.

Gregor Mendel

1822 - 1884

Genetik bilimini buldu.

Louis Pasteur

1822 - 1895

Bulaşıcı hastalıklardan mikroorganizmaların sorumlu olduğunu ispat etti.

James Clerk Maxwell

1831 - 1879

Elektromanyetik teoriyi geliştirdi.

Sigmund Freud

1856 - 1939

Ruhsal yaşamın kısmen bilinçli olduğunu ortaya koydu.

Nikola Tesla

1856 - 1943

İcatları ve çalışma prensipleri ile modern mühendisliğin başlamasına sebep oldu.

Bertrand Russell

1872 - 1970

Analitik felsefe akımını başlattı.

Albert Einstein

1879 - 1955

Genel Görelelik üzerine çalıştı.

Alexander Fleming

1881 - 1955

Antibiyotiğin ana maddesi penisilini buldu.

Edwin Hubble

1889 - 1953

Samanyolu harici galaksileri keşfetti. Uzayın genişlediğini ortaya koydu.

Jean-Paul Sartre

1905 - 1980

Varoluşçu felsefe üzerine çalıştı.

Alan Turing

1912 - 1954

Bilgisayar ve algoritmanın bulunuşu.

Ilya Prigogine

1917 - 2003

Tersinmezlik kavramı üzerine çalıştı.

Carl Sagan

1934 - 1996

Astrobiyoloji üzerine çalışmaları başlattı.

-

1954

CERN: Parçacık fiziği laboratuvarı kuruldu.

-

1969

İnsanoğlu Ay’a ayak bastı.

-

1969

Arpanet ile internetin temeli atıldı.

Craig Venter

1946 - ...

İnsan genetik haritasının çıkarılmasında çalıştı. Sentetik genetiğe sahip ilk canlıyı üretti.

4 yorum:

  1. İlginç bir derleme olmuş. Büyük resmi görmek ve aralardaki bağlantıları kavrayabilmek adına bu şekilde bir bakış açısı kesinlikle etkili bir yöntem. Bana şu sıralar elimden düşürmediğim Peter Watson'ın "Fikirler Tarihi - Ateşten Freud'a"(YKY,2014) kitabını anımsatıyor. Tarihe klasik, devletlerin yükselip düşüşleri üzerinden değil de etkili fikirler üzerinden ele alıyor.

    Ben kendi listemi oluştursaydım eğer, antik çağda Babiller ve onların bilim tarihine katkılarını; özellikle medeniyetler arasındaki bilgi alışverişinin doruğa çıktığı çeviri dönemlerini (Abbasiler dönemi ve İleri Orta Çağ'da 1100-1200'ler); Coğrafi Keşifler ve oluşan "Kolonyal düzeni"; Kuzey Avrupa'da Protestanlığın yükselişi ve 'Protestan Ahlakının' proto-kapitalizmi doğuruşu, 19.yy'da gerçekleşen akademik dönüşüm ve modern bilim/eğitim kurumlarının ve yöntemlerinin temellerinin atılması maddelerini de eklerdim muhtemelen.

    YanıtlaSil
  2. Arif Bey merhabalar,

    Katkılarınız için çok teşekkür ederim. Kültürler arası iletişimin önemine değinmem gerekirdi. Benim de aklıma sonradan pusulanın, matbaanın, otomobil ve uçağın icadı geldi. Bilim ve eğitim kurumlarının 20. yüzyılın yarısından itibaren sistematik çalışma yöntemlerini benimsemeleri ve daha karmaşık yapılara kavuşmaları da gerçekten dikkate değer.

    Ayrıca listemde biyolojik sistemlerin termo-mekanik çalışma prensiplerini ortaya koyması sebebiyle Erwin Schrödinger (1887-1961) de olmalıydı diye düşünüyorum şimdi.

    Kitap tavsiyesi için çok teşekkür ederim. Mutlaka inceleyeceğim.

    Selamlar ve sevgiler.

    YanıtlaSil
  3. iyi günler, buradan size ulaşabileceğimi sanıyorum. bir yazınızda ağva daki yıldız partisini gittiğinizi belirtmişsiniz. Aslında o yazıda konum da paylaşmışsınız fakat bir yol üzeri olmadığı için ve fotoğraf küçük olduğu için bir türlü o noktayı bulamadım.Belki enlem ve boylam bilgilerini paylaşabilirseniz çok sevinirim. Samanyolunu çıplak gözle görmek ve belki de fotoğraflamak imkanı beni çok heyecanlandırıyor. Şimdiden teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  4. Merhaba,

    Kusura bakmayın, çok uzun zaman sonra size dönüş yapıyorum ama ben de güncemle ilgilenmeye beş sene sonra geri döndüm. Fotoğrafı Gökbilim'in forum sayfasında etkinlikten sonra bulmuştum. Başka bir kullanıcı paylaşmıştı. Ne yazık ki o dönemde daha Google maps vb. uygulamalar pek yaygın değildi. Bu sebeple bende de bir konum yok. Grup içerisindeki bir arkadaşın telefonda yolu bana tarif etmesiyle alana kendi aracımla ulaşmıştım. Yanlış hatırlamıyorsam Kandıra Jandarma Komutanlığı'nı geçtikten sonra Kandıra Yolu üzerinde, Bozburun taraflarında bir arazi üzerinde bir arazide grup toplanmıştı. Neden burayı tercih etmişlerdi, birinin tanıdığı birine mi aitti bu arazi bu konuda bir fikrim yoktu. Alana da geç vardığım için o karanlıkta üstelik kimseyle diyalog da kuramamış oldum.

    Güzel bir etkinlikti fakat böyle bir gözlem etkinliğine çok daha iyi hazırlanarak, en azından gruptan birilerini tanıyarak gitmekte, kendi fotoğraf makineniz ve teleskobunuzla katılmakta fayda var.

    YanıtlaSil