2) Nasıl bir Teleskop Almalıyım?

Güncelleme: 31.08.2021

Herkese merhaba,

Bu yazıyı tam 10 sene önce, 18.08.2011 tarihinde yazmıştım. Astronomi, astrofotografi, fotoğraf, teleskop gibi bu alanla ilgili teknik bilgi gerektiren konularda oldukça yetersiz olduğum zamanlardı. Hala da çok iddialı olmadığımı belirtmeliyim. Fakat yıllar içerisinde bu alanlarda edindiğim amatör tecrübe ile geriye dönüp baktığımda teleskop ve astronomi konularına adım atmak isteyecek benim gibi çaylakları kötü yönlendiriyor olabileceğini düşünüyorum. Bu nedenle bu uyarıyı yazımın başına eklemeye ihtiyaç duydum.

Bugün benden bir yakınım teleskop ile ilgili bir tavsiye isteyecek olsa ona tek bir soru sorarım. 

1. Bu hobiye vakit ve nakit ayıracak, astrofotografi, spektrografi, fotometri konularında çalışmalar yapacak mısın?

Eğer bu soruya cevabı  net bir "evet" olacaksa bu arkadaşıma takip mekanizması olan ekvatoryal bir kundak almasını, tüp olarak ise minimum 8" (200mm) Schmidt-Cassegrein alması gerektiğini söylerdim. Ayrıca fotoğraf makinesi veya CCD kamera ve daha sınırsız aksesuara para harcaması gerekeceğini belirtirdim. Eğer bu soruya cevabı "hayır" olacaksa bir dürbün veya motorlu olmayan bir kundak ile küçük bir aynalı teleskobun işini görebileceğini söylerdim. Yalnızca Samanyolu ve gökyüzü fotoğrafları çekmek isteyen biri ise belki de yalnızca fotoğraf makineleri ve lensleri ile ilgilenmek, doğa gezileri yapıp şehirlerden uzak bir yerlerde sık sık kamp yapmak istiyordur. O konuda ise hemen hemen hiç tecrübem yok.

Satın aldığım teleskop beni uzun bir süre idare etti. Fakat bugün geriye dönüp baktığımda doğru bir karar vermediğimi anlıyorum. Eğer en başta ekvatoryal kundağa sahip bir teleskop ile bu işe girişmiş olsaydım çok daha hızlı ilerleme kaydederdim. Üstelik kendimce daha faydalı çalışmalar da yapmış olurdum.

Yazıyı yayından kaldırmıyorum çünkü burası neticede benim günlüğüm.

Saygılarımla,

M.

Her hobi alanında olduğu gibi bu hobinin de sektör tarafından biçilmiş bir değer eşiği var. İlk araştırmalarıma göre belirli bir bütçeye kadar alınabilecek teleskoplar bir takım fonksiyonları yerine getiremiyorlardı. Yeterli olmayan fakat çeşitli aksesuarlar ile süslenmiş bir teleskop alıp bir süre sonra donanım yetersizliğinden yakınabilirdim. O sebeple ilk donanıma harcayacağım para için yeterince özgür hissetmeliydim. Bunun bilimsel bir tarifi var mı bilmiyorum ama tüketim yaparken çoğunlukla hataya düşmeme sebep olan bu psikolojik harcama sınırımı bu defa esnek tutmalıydım.

Konuyla ilgili siteleri gezdikten sonra kendi kendime cevaplamam gereken bazı sorular belirledim.

• Ne gözlemlemek istiyorum?
• Bir teleskopla gözlemleyebileceğim Derin Uzay Cisimleri nelerdir?
• İyi bir teleskop hangi özelliklere sahiptir? (State of the art)
• Hangi teleskop üreticilerinin teknik desteği bulunduğum şehirde var?
• Piyasada hangi teleskoplar satılmakta?
• Astrofotografi için nasıl bir donanıma ihtiyacım var?

Doğru cevapları bulabilmek için birçok ürün hakkında yorum okudum, astrofotografi ile uğraşan insanların sitelerini ziyaret ettim. Teleskoplar ile çekilmiş fotoğrafları incelemek de teleskoplar hakkında epeyi fikir verdi. Bu fotoğraflara hem astrofotografi ile ilgilenen kişilerin sayfalarından hem de teleskop üreticilerinin sayfalarından ulaştım.

Yeni bir teleskop almadan önce odak uzaklığı (focal length), açıklık (aperture), GoTo, takip etme (tracking) gibi bazı terimleri öğrenmek gerekiyor. Bu terimleri güzelce açıklayan birçok site bulmak mümkün. Açıklık bölümünün çapı önemli bir ölçü. Açıklık bölümü teleskopun ışık toplama miktarını ve çözünürlük gücünü belirliyor. Ne kadar çok ışık toplanır ve çözünürlük arttırılırsa o kadar net görüntü elde edilebiliyor. Elbette açıklık bölümü büyüdükçe teleskopun çapı da büyüyor.

Derin uzay cisimlerini gözlemleyebilmek için Newtonian teleskoplarda ayna çapının 150 ila 200mm (6'' ila 8'') arasında olması tavsiye ediliyor. Bu da 300x ila 400x büyütme anlamına geliyor. Büyütme miktarına gelen diğer kısıtlar ise ışık kirliliği ve atmosfer hareketleri. Özellikle şehirlerde gün boyunca ısınan asfaltlar ve yapılardan yükselen sıcak hava gecenin ilk saatlerinde türbülanslı hava akımlarına sebep oluyor. Bu yüzden 10'' açıklığa sahip büyük bir teleskopun bile çok durgun geceler hariç 250x ila 300x büyütme miktarı ile kısıtlı kalacağı biliniyor.

Neticede 250x ila 400x arasında büyütme miktarına sahip, taşınabilir, gökcisimlerini takip etme (tracking) ve bulma (GoTo) işlemlerini yapabilen, İstanbul'da teknik destek ve servis verebilecek ve astrofotografi için yetersiz kalmayacak bir teleskop almam gerektiğine karar verdim. Piyasada çeşitli markaların bu özelliklere uygun teleskopları var. Tavsiye edilen büyütme miktarı 295x olan Celestron NexStar 5SE teleskopta karar kıldım.